Ülkemizdeki Vahşi Kediler

Ülkemizdeki Vahşi Kediler

Vahşi kediler insanoğlunun tarih boyunca ilgisini cekmiş, halada çekmeye devam etmektedir.. Bugün ülkemizde vaşak, karakulak, saz kedisi, yaban kedisi ve iran leoparı olmak üzere beş vahşi kedi türü yaşamlarını zor koşullar altında devam ettirmeye çalışmaktadır. Zor koşul derken kötü hava koşullarından, avdan değil insan kaynaklı nedenlerden söz ediyoruz. Yaşam alanlarının daralması ve tarımda kullanılan zehirler ülkemiz vahşi kedilerinin soyunu tehdit ediyor. Vahşi kedilerle bilimsel araştırma yapmak kolay değil. Elosistemdeki sayılarının doğal olarak az olması, gece aktif olmaları ve kendilerini iyi gizlemeleri gibi nedenlerden dolayı kesin bilgi elde edilemiyor. Tavşanlar, küçük memeliler, yakalayabildikleri kuşlar,yılanlar ve kertenkeleler başlıca besinlerini oluşturuyor.
Vaşak (Lynx lynx)
Ülkemizde vahşi kediler arasında en bilinenirdir diyebiliriz. İnsanlardan uzak durmayı ve gece avlanmayı tercih ederler. Son zamanda fotokapan yöntemiyle görüntü alınan vahşi kedilerin başında gelir. Hafif sarımsı bej deri üzerinde çok sayıda benek vardır. Kendilerinden 3-4 kat büyükolan hayvanlara saldırabilirler. Ülkemizde parçalı yayılış gösterirler.
Saz kedisi (Felis silvestris)
Saz kedisi uzun bacaklı bir kedi türüdür. Boyu 50-75cm, kuyruğu ise 25-29cm kadardır. rengi genelde kum grisi ve sarımsıkahverengi arasında değişir. Kulak ucunda kıl vardır. Ormanlık alanlarda, sulak alanların kenarlarında ve çevresinde, çamurlu yerler ve saz bitkilerinin sık görüldüğü yerlerde yaşarlar. Saz kedileri terkedilmiş tilki, oklu kirpi ve porsuk yuvalarını kullanır. Beslenirken büyük kedilerin aksine çömelerek beslenirler.
Yaban kedisi (Felis chaus)
Ev kedilerinin vahşi olarak yaşayanıdır. Ev kedilerinden farkı; bacakları daha uzundur, kuyruklarında 3-5 halka bulunur, kuyrukları daha gürdür, vücutlarında kızılımsı renkte bölgeler bulunur ve kuyruk ucu genişleyerek biter. Kayalık ve ormanlık alanlarda yaşarlar.
Karakulak (Caracal caracal)
Kulak uçlarında siyah püskül en belirgin özelliklerindendir. Karakulaklar çevil kedilerdir ve iyi sıçrarlar. Özellikle kuş avlarken yükseğe zıplamalarıyla blinirler. Sırt kısımları kırmızımsı kahverengi, boyun karın ve bacaklarının iç kısımları beyazdır. Üst dudaklarının yan tarafında geniş siyah bir benek ve gözlerinden burnuna kadar uzanan siyah bir çizgi bulunur. Makiliklerde, çalılıklarda, kayalık alanlarda ve sıcak ve kurak iklimli yerlerde yaşarlar. Kendilerinden 2-3 kat büyük hayvanlara saldırabilirler.
İran leoparı (Panthera pardus saxicolor)
Soyları uzun süre önce tükendiği bilinmektedir fakat son yıllarda tekrar görülmeye başlanmıştır. Bu leoparın iranda yaşayanın bir alt türü olduğu genetik çalışmalar sonucu belirlenmiştir. Ülkemizde az da olsa yaşadıkları bilinmektedir. En son 2013 yılında Diyarbakırda birtanesi bulundu.
Kaynak: Bilim ve Teknik Aralık 2015.

ANADOLUDA NESLİ TÜKENMEKTE OLAN HAYVANLAR

ANADOLUDA NESLİ TÜKENMEKTE OLAN HAYVANLAR

1 Kelaynak
Dünyada sadece Türkiyr‘de (Birecik/Urfa) ve Fas‘ta koruma altında az sayıda bulunmaktadırlar. Dünya popülasyonları yaklaşık 500 bireydir. Türünün doğal yaşam alanı Alpler‘den Kızıldeniz‘e, Fas’dan Güneydoğu Anadolu’ya kadar uzanan geniş bir coğrafyadır. Yanlış tarım politikaları sonucunda kurutulan sulak alanlar ve böcek öldürmek için tarlalarda kullanılan ağır kimyasallar (Özellikle DDT) bu kuşun neslini tükenmenin eşiğine getirmiştir.
Günümüzde Türkiye’de 83 kelaynak olmakla beraber 13 tane yavru bulunmaktadır.Ve Birecik’teki kelaynakların sağlık durumları da iyidir.
2 Akdeniz Foku
Sadece Doğu Akdeniz sahilleri ile Batı Afrika’nın bir sahilinde yaşayan bu fok türü, aşırı avlanma, yaşam alanları kaybı ve deniz ekosisteminin bozulması nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Araştırmacıları göre günümüzde yaşayan Akdeniz foklarının tahmini sayısı 600’dür.
3 Hint Oklu Kirpisi
Daha çok İskenderun çevresinde, Kahramanmaraş, Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Mersin, Antalya, Muğla, Aydın, İzmir’de görülür. Bursa, Balıkesir, Kütahya ve Kocaeli’nden de kayıtlar vardır.
4 Ulu Doğan
Türün soyu, Asya‘daki yaşam alanlarının kısmen azalmasına bağlı olarak tehlike altındadır. Ulu doğanlar, doğal yaşam ortamlarından şahincilik için zorla alıkonulurlar.

Türkiye’de Falco cherrug cherrug gray ve Falco cherrug milvipes jerd ırklarının İzmir İstanbul,Tarsus Ankara,Ereğli ve Kastamonu’da bulunduğu literatürde ortaya getirlmiştir. Bunun yanı sıra Ulu Doğanlar Bayburt, Erzurum, Arpaçay, Rize, Trabzon ve Süphan Dağında rastlandığı bilinmektedir.
#5 Kolan Balığı
Avrupa kıyıları ve Karadeniz’de görülen Kolan Balığı nesli kritik tehlikedeki türler arasında yer almaktadır.

6 Toros Kurbağası
Toros kurbağası, Dünya’da yalnızca Türkiye’nin Niğde ili Ulukışla ilçesi sınırları içerisindeki Toros Dağları‘nda 2560 metre yükseklikteki Eğrigöl, Karagöl ve Çiniligöl‘de yaşamaktadır.

7 Bozkır Tuygunu
Erkeği çok açık renklidir, martıya benzer, göğsü beyaz, kanat uçları kama biçiminde dar ve siyah (genç erkeğinkinde daha belirgin), kanat altı ise beyazdır. Dişisi çayır delicesine benzer. Koyu kulak lekesinin altında açık renk bir halka bulunur.

8 Ak Kuyruklu Kartal
Ülkemizde yaşayan kartalların en büyüğü olan ak kuyruklu kartal yerli bir kuştur. Bu türün ülkemizde ürediği alanlar her geçen gün azalmaktadır. Ak kuyruklu kartallar göllerin yanı başında uzanan ormanlık alanlarda üremeyi tercih ederler.

9 Bozkır Kartalı
Ülkemizde oldukça nadir gözüken bir kartal türüdür. Türkiye’de ürediği alanların sayısı oldukça az olan bozkır kartalını göç döneminde Hatay bölgesinde görmek mümkündür.

10 Mezgeldek
Güney ve merkezi Avrupa ile batı ve merkezi Asya’ya yayılış gösterirler. En güneydeki Avrupalı kuşlar çoğunlukla yerleşiktir ama diğer popülasyonlar kışın güneye göç ederler. Bu kuşları yıl boyunca Trakya’da görülebilir ama batı Anadolu’da sadece göç zamanında görülmektedirler.

11 Telliturna
Telli turnalar genellikle, kış boyunca kuru otlaklarda bulunurken, üreme mevsimi esnasında bataklık alanlar yaşam yeri olarak tercih edilir. Nemli bataklıklar, bozkır habitatları ve çayırlar seçilebileceği diğer alanlardır. Türkiye’de şu anda 11 telli turna vardır. Nesli tükenmekte olan kuşlar arasındadır.

Türkiye’de sadece Bulanık Ovasında yaşayabilmektedirler.

12 Anadolu Dikenli Faresi
Anadolu Dikenli Faresi Türkiye’de yalnızca Silifke ve Çukurova çevresindeki ormanlarda yaşar.

13 Çizgili Sırtlan
Doğada düşük yoğunlukta bulunmaları, iyi gizlenmeleri ve yalnız yaşamaları sebebi ile vahşi yaşamda görülmeleri çok zordur. Günümüzde Anadolu‘nun belirli bölgelerinde Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü tarafından fotokapanlarla takip edilmektedir. Ayrıca 2007 yılında Güneydoğu Anadolu Bölgesi‘nde Doğa Derneği gönüllüleri tarafından üç adet çizgili sırtlan yuvası belirlenmiş ve bu yuvalardan birini kullanan bir çift çizgili sırtlan görüntülenmiştir. Bölge koruma altına alınmış ve fotokapanlarla izlenilmektedir. Anadolu ‘da sayısı az olmakla birlikte,avlanılması kesinlikle yasaktır.

Çizgili sırtlanların Türkiye popülasyonunu korumak için Güneydoğu Anadolu bölgesinin dışında, Altınözü Hatay‘da 38.811 hektar’lık bir alan yaban hayatı geliştirme sahası olarak ayrılmıştır.
14 Acem Ceylanı 
Urfa’nın Ceylanpınar Devlet Üretme Çiftliğinde korunmakta ve üretilmektedir. Çiftlik arazisi dolaşıldığında bir günde 30-40’lık 8- 10 sürüye rastlamak mümkün olabilmektedir.

15 Alageyik
Dama dama alt türünün günümüzdeki yabani popülasyonlarının Türkiye’de yıl boyu görüldüğü iki alandan birisi AntalyadakiTermessos Milli Parkı ve Düzlerçamı Yaban Hayatı Geliştirme Sahasında, diğeri Mersin dir. Ayrıca çok az miktarda Bolu Dağlarındada bulunur.

Türkiye’de ilk defa av ve yaban hayatı çalışmaları Antalya Orman Bölge Müdürlüğüne bağlı Düzlerçamı bölgesinde 1966 yılında başlamıştır. Senelerce bilinçsiz ve acımasız sürdürülen avcılık nedeni ile nesilleri yok olma sınırına gelen ve sadece Türkiye’de Düzlerçamı’nda 7 baş kalan alageyikler koruma çalışmalarıyla 2010 yılında 300-400 başa ulaşmıştır. Düzlerçamı’ndan Türkiye’nin çeşitli yerlerine alageyik aktarılmaktadır. Bir asır önce alageyiklerin görüldüğü Dilek Yarımadası Milli Parkına günümüzde Antalya Düzlerçamı’ndaki 200 başlık popülasyondan bir kısmı aktarılmıştır.

16 Bayağı Bukelamun

Türkiye`de kuzeyde İzmir`den güneye doğru Ege sahilleri ile bütün Akdeniz sahil bölgesininde yayılmıştır.

17 Dikkuyruk
Ülkemizde, Göller Yöresi’ndeki etrafı geniş sazlıklarla çevrili irili ufaklı göllerde ve Göksu Deltası’nda yaşarlar. Afyonkarahisar veKonya civarında da bir miktar nüfüsa sahiptirler.

En yoğun olarak Burdur’da bulunurlar. Dünya üzerindeki kış nüfüslarının %66’sından çoğu Burdur Gölü’nde bulunmaktadır. Koruma altına alınmış türlerdendir ve avlanması(avlanma sezonu dahil) yasaklanmıştır.

18 Fare benzeri yediuyur
Dünyadaki son yaşam alanları arasında yer alan Trakya’daki habitatları, Edirne ve çevresindeki tarla aralarındaki çalılık, meşelik ve meyve bahçeleridir. Adlarını fareninkine benzeyen ince ve tüysüz kuyruklarından alırlar.

19 Tırtak
1960’lı yıllarda Akdeniz ve Karadeniz’de tırtak populasyonunda feci bir azalma olmuştur ama bunun nedenleri bugüne kadar aydınlatılamamıştır. Ama tırtakların hala bugüne kadar süren en büyük sorunları şunlardır: Gemilerin pervanelerine çarparak ölmeleri, balık ağlarına takılarak su altında boğulmaları ve günden güne azalan balıklar ve kirlenen denizsuyu.

20 Kara Akbaba
Kartallar, çaylaklar ve doğanlar gibi gündüzcül bir kuştur. Daha çok yaşlı ağaçların bulunduğu ormanlarda yaşayan türün sayısı, yaşam alanlarının yok olması nedeniyle her geçen gün azalmaktadır. Türkiyede Soğuksu Milli Parkı (Kızılcahamam) ve EskişehirTürkmenbaba Dağı’nda bulunur fakat en büyük popülasyonu Çorum’dadır. Türkiye’de sayılarının 50 civarında kaldığı söylenmektedir. Çok acil olarak koruma altına alınmaları gerekmektedir.

Kaynak: http://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye_T%C3%BCrler_Listesi/Soyu_Tehlikede_ve_T%C3%BCkenmi%C5%9F_T%C3%BCrler